Recepta na prokrastynację. 21 sprawdzonych taktyk budowania dobrych nawyków
ebook: pdf, mobi (kindle), epub (ipad)

Czy odkładanie rzeczy na później można nazwać lenistwem?

To zależy. Niektórzy, jak Damon Zahariades opowiadają, w jaki sposób przemóc się i przekuć odwlekanie w efektywne zarządzanie swoim czasem. Publikacja pt. „Recepta na prokrastynację. 21 sprawdzonych taktyk budowania dobrych nawyków” pomoże prawdopodobnie niejednemu uporać się z takim nastawieniem.

Dlaczego odkładamy coś na później?
Zanim znajdzie się sposób na to problem z prokrastynacją, warto uświadomić sobie, skąd się ona bierze. Powodów może być co najmniej kilka, a są pewnie i tacy, którzy dorzuciliby jeszcze parę takich aspektów. Najczęściej pewne czynności odkłada się na późniejszy termin, bo w jakiś sposób kojarzą się negatywnie. Są albo nudne, albo trudne, albo zbyt pracochłonne, albo zajmują zbyt wiele czasu, albo ktoś w ogóle nie ma pojęcia, jak się za nie zabrać. Tak bywa na ogół, ale, jak przekonuje Damon Zahariades, nawet w takich przypadkach można wypracować swoją indywidualną ścieżkę, dzięki której uda się przezwyciężyć takie zniechęcenie.

Niekiedy przekłada się terminy, dlatego, że pojawia się problem z efektywnym organizowaniem swoich zajęć. Przykładowo po każdym wykonanym zadaniu robi się zbyt długie przerwy i nie starcza już czasu na wykonanie pozostałych czynności przewidzianych na dany dzień. Grafik nie jest z gumy, a czas nie stoi w miejscu, a jeszcze gdy dochodzi stres, jako dodatkowy „ciężar na barkach”, wtedy wykonanie niektórych zadań może być ponad czyjeś możliwości.

Inną przyczyną prokrastynacji jest obawa przed odniesieniem sukcesu lub porażki – tak mają zwykle perfekcjoniści. Osoby te wolą na ogół misternie realizować jedno zadanie niż wykonać je dość dobrze i przejść do następnego. Niekiedy wręcz w ogóle nie podejmują żadnych działań, gdyż wydaje się, że ktoś swoją miarę nie widzi, by jego starania dały dostatecznie dobry efekt.

Czy prokrastynacja jest zmorą tylko ludzi leniwych?

Czytając powyższy fragment, można odpowiedzieć sobie na pytanie, że tak nie jest. Oczywiście osoby leniwe mogą się w pierwszej kolejności kojarzyć z ideałem prokrastynatora. W rzeczywistości jednak są to zupełnie dwa różne pojęcia – leniwy człowiek po prostu nie chce czegoś zrobić, a prokrastynator chce, tylko nie w tej chwili lub w terminie, jaki sobie wyznaczył.

Zdarza się, że za prokrastynacją kryją się problemy natury psychologicznej, neurologicznej, które wpisują się w choroby cywilizacyjne XXI wieku. Mowa tutaj na przykład o problemie z koncentracją, o częstych bólach głowy, czy też o ciągłym „buszowaniu” po stronach internetowych, które nie mają nic wspólnego z projektem, nad którym ktoś pracuje w danej chwili.

Co powoduje brak koncentracji?

Problemy z koncentracją mogą wynikać z różnych przyczyn – jedną z nich jest nierzadko ogólne zmęczenie. Gdy ktoś pracuje non stop, czyli przez pięć, sześć dni w tygodniu po więcej niż osiem godzin dziennie, a później wraca do domu i wykonuje prace typowo domowe, w końcu może czuć się naprawdę zmęczony. Takie odczucie pojawia się nieraz już „na dzień dobry” po przyjściu do pracy.

Nieraz powodem tego, że ktoś musi się oderwać „na chwilę” od rzeczywistości, by zajrzeć na social media, nie musi być problem z brakiem koncentracji. Jeśli ktoś ma za sobą, powiedzmy nie najlepszy poranek, bo wynikła awantura z przełożonym lub kolegą z pracy, być może potrzebuje się jakoś uspokoić. Zwykle trzeba się odpowiednio „nastroić” do pracy, żeby móc oddać się obowiązkom, jakie trzeba wykonać danego dnia. Negatywne emocje bywają nieraz olbrzymią przeszkodą i ogromnym sprzymierzeńcem prokrastynacji, dlatego warto dbać o dobrą aurę w miejscu, gdzie trzeba wykonać dany projekt.

Jak sobie radzić z prokrastynacją?

Na prokrastynację nie ma złotego środka, że weźmie się tabletkę i zadziała po pięciu minutach. Warto jednak praktykować pewne dobre nawyki, a z czasem naturalnie będzie można radzić sobie z każdą chwilą, w jakiej pojawia się zniechęcenie lub myśl, żeby coś przełożyć na później.

Damon Zahariades w swojej publikacji opowiada o tym, żeby połknąć „żabę”, czyli zająć się najpierw najtrudniejszym zadaniem, jakie czeka nas danego dnia. Pod względem psychologicznym to całkiem niezły pomysł, ponieważ nie odnosi się wrażenia, że przez cały dzień „ciąży” nad głową ten nieszczęsny projekt. Mając tę wizję ciągle gdzieś z tyłu głowy do momentu, aż nie trzeba będzie się zabrać za to zadanie, można podświadomie znacznie obniżyć swoją efektywność. Negatywne myśli „trzymają się” wówczas jak rzep psiego ogona i „nie chcą odpuścić”.

Innym sposobem na to, by prokrastynacja nie zwyciężyła, jest rozpoczęcie dnia od najłatwiejszych zadań. Autor publikacji pt. „Recepta na prokrastynację. 21 sprawdzonych taktyk budowania dobrych nawyków” przekonuje, że warto z niej korzystać, gdy w danym dniu ma się wiele rzeczy do zrobienia. Zaczynając od trudniejszego zadania, poświęca się zwykle wiele cennych chwil na to, by do niego się po prostu zabrać.

Takich problemów nie ma natomiast, gdy w pierwszej kolejności poświęci się uwagę najprostszym czynnościom. W ten sposób udaje się odhaczyć w grafiku wiele wykonanych zadań, nastroić się dzięki temu pozytywnie i z większą energią wziąć się za kolejne.

Z kolei, gdy ktoś mierzy się z nie tyle trudnym zadaniem, co czasochłonnym i wymagającym dużego zaangażowania, najlepiej rozbić je sobie na mniejsze fragmenty. Im są one mniejsze, tym lepiej, ponieważ szybciej udaje się je wykonać. W takim przypadku włącza się nawet swego rodzaju „rozgrywka” typu ja kontra czas – im szybciej uda się pokonać pewien dystans na drodze do zrealizowania większego etapu w dużym projekcie, tym większą ma się satysfakcję ze swojego dokonania.

Warto też pamiętać o tym, by co jakiś czas nagradzać się za wykonanie konkretnego zadania, czy też większej jego części. Nagrodą może być cokolwiek, co sprawi przyjemność, chociażby posłuchanie utworu, który na przykład „chodzi komuś po głowie”. Nagrodą, która zapewnia zarazem chwilę relaksu, jest filiżanka kawy, odsłuchanie ciekawego podcastu, czy przeczytanie wciągającego artykułu.

Czy prokrastynacja jest zawsze zła?

Jeśli ktoś notorycznie odkłada coś na później, nie można powiedzieć wtedy, żeby prokrastynacja była dobra. Z drugiej strony istnieje też coś takiego jak aktywna prokrastynacja, czyli świadome odkładanie pewnych zadań na później. Jeżeli coś zajmuje dużo czasu albo nie ma się w tej chwili ochoty poświęcać temu uwagi, wykonuje się najpierw inne rzeczy, które także muszą być zrobione w określonym przedziale czasu. Aktywna prokrastynacja polega na tym, że nawet jeśli ktoś odłoży wybraną czynność na później i tak ją wykona, zanim minie ostateczny termin.

Czy typowy prokrastynator może przejść na aktywną prokrastynację, żeby lepiej zarządzać swoim czasem? „Zwykły” prokrastynator nie jest zwykle w stanie „aktywnie” odkładać coś na później. Można go porównać do studenta pierwszego roku, który chciałby napisać pracę magisterską – jest to fizycznie niemożliwe, ponieważ nie ma odpowiedniej wiedzy ani nie wie jeszcze, jak wygląda praca magisterska. Typowy prokrastynator ma bowiem tendencję do tego, by wszystkie zadania na swojej liście odkładać na później. Niezależnie od tego, czy są wśród nich zajęcia, które jest w stanie wykonać bez negatywnego nastawienia, czy nie.

Jak się uwolnić od prokrastynacji?

Bywa tak, że prokrastynatorem jest się już do końca życia. Zdając sobie jednak sprawę z tego, że taką ma się cechę ujemną, można wypracować odpowiednie techniki radzenia sobie z przekładaniem terminów na później. Publikacja ta pomaga „trzymać ją w ryzach” i dzięki temu udaje się znacznie zmniejszyć częstotliwość odkładanych zadań na inny dzień.

Jest tutaj wiele wskazówek, które mogą być pomocne, jeśli ktoś zupełnie nie wie, od czego powinien zacząć. E-booka napisano również przystępnym językiem. Dlatego niezależnie od zawodu, jaki się wykonuje, czy języka, którym ktoś posługuje się na co dzień, zrozumienie treści nie sprawi problemu.